ایران برای نخستین‌بار در رژه‌ی افتخار اقلیت‌های جنسی آمستردام در سال جاری نمایندگی شد. در این حضور که می‌توان آن را بزرگ‌ترین حضور همجنسگرایان، دوجنسگرایان، تراجنسی‌ها و کوییرهای ایرانی و حامیان حقوق آن‌ها نامید، پرچم متفاوتی از پرچم جمهوری‌اسلامی برای نشان‌دادن ملیت شرکت‌کنندگان برافراشته شد. پرچم افتخار ایران (IranPride flag) که نام ایران را به‌همراه شش‌رنگ پرچم افتخار اقلیت‌های جنسی تلفیق کرده، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است.
به‌همین‌مناسبت با رهام رفیعی از بنیاد ژوپی‌آ که طراح پرچم افتخار ایران است، پرسش‌هایی را مطرح کردیم که در زیر می‌خوانید:
– چه لزومی در استفاده از یک پرچم متفاوت از پرچم کنونی ایران وجود داشت؟
پرچم کشورها دو دسته است. دسته‌ی نخست، پرچم‌هایی هستند که در طول تاریخ به رسمیت و نماد کشور تبدیل شده‌اند. نمونه‌ی این پرچم‌ها را می‌توان در بیشتر کشورهای اروپایی و ایالت‌های خودمختار مانند کردستان عراق مشاهده کرد. پرچم شیر بدون شمشیر و با خورشید ایران هم از این دست است. دسته‌ی دوم پرچم‌هایی هستند که نماد حکومت کشور هستند. از این دست می‌توان به پرچم سه‌رنگ شیر با شمشیر و خورشید در زمان قاجار، پرچم شیر و خورشید تاج‌نشان حکومت پهلوی و یا پرچم کشورهای تازه‌تاسیس اشاره کرد. پرچم کنونی ایران هم پرچم حکومت جمهوری‌اسلامی است که پس از انقلاب ۱۳۵۷ توسط حکومت تازه‌تاسیس به کار گرفته شد. به زبان دیگر، پرچم کنونی ایران، پرچم تاریخی و نماینده‌ی کشور و تمام مردم ایران نیست؛ بلکه پرچم حکومت جمهوری‌اسلامی ایران است.
جمهوری‌اسلامی پیشینه‌ی گسترده‌ای در نقض حقوق بشر دارد. اگر حتا از مجازات اعدام هم بگذریم، بسیاری از اقلیت‌های جنسی هم زیر فشار و آسیب هرروزه‌ی این حکومت هستند.
به‌احترازدرآمدن پرچم جمهوری‌اسلامی در‌واقع حمایت از این نقض حقوق افراد می‌تواند محسوب شود. به‌همین‌دلیل نه ما به‌عنوان برگزارکننده‌ی حضور ایرانیان در رژه‌ی افتخار آمستردام و نه بیشتر اقلیت‌های جنسی و سایر ایرانیان موافق به استفاده از پرچم الله‌نشان نبودیم. به‌همین‌دلیل دست به طراحی پرچمی زدیم که بتواند همه‌ی ایرانیان را در زیر خود جمع کند و از سویی، با یک نگاه، معرف نام ایران باشد.
– چرا از پرچم شیر و خورشید استفاده نکردید؟
استفاده از پرچم‌های دیگری که قبلن توسط دولت‌ها یا حکومت‌ها در ایران استفاده شده‌است، حتا با وجود پیشینه‌ی تاریخی، می‌تواند به برداشت اشتباه از این حرکت اجتماعی منجر شود. از سوی دیگر، نماد شیر و خورشید برای مخاطب بیرونی نامفهوم هستند و نمی‌توانند در یک نگاه معرف نام ایران باشند.
– دلیل این طراحی خاص برای پرچم افتخار ایران چیست؟
پرچم افتخار ایران بر روی زمینه‌ی آبی فیروزه‌ای که رنگ ژوپی‌آ است. نام ایران بر روی پرچم دیده می‌شود تا به مخاطب ملیت یا هدف افراد را معرفی کند. شش‌رنگ روی پرچم، نماد جهانی اقلیت‌های جنسی است که به پرچم افتخار مشهور است.
– به چه دلیل نام این پرچم را پرچم افتخار ایران گذاشته‌اید؟
کلمه‌ی «افتخار» که آن را در عبارت‌های دیگری مانند «رژه‌ی افتخار»، «راهپیمایی افتخار»، «افتخار اقلیت‌های جنسی» و این‌جا در «پرچم افتخار» می‌بینید، اشاره به جنبش اقلیت‌های جنسی در دنیا دارد که برای به‌رسمیت‌رسیدن و حقوق برابر تلاش می‌کنند. «افتخار» در این‌جا نه به معنای غرور بلکه به معنای به‌رسمیت‌شناختن و برابردانستن آن‌چه که هستیم به‌کاربرده می‌شود.
این پرچم که برای جمع‌کردن گروه گسترده و متنوعی از افراد با جنسیت متفاوت، طبقه‌ی اجتماعی و اقتصادی گوناگون، با گرایش‌های مختلف سیاسی و مذهبی طراحی شد، توانست جنبش کوییرهای ایران را با صدای بلندی در دنیا مطرح کند. به‌همین‌دلیل به آن پرچم افتخار ایران می‌گوییم که می‌تواند نمادی از جنبش برابرخواهانه‌ی اقلیت‌های جنسی همه‌ی ایرانی‌ها باشد.
– به‌تازگی مجموعه‌ای از تصویرها از شما و سایر افراد در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده‌است که آن‌را «پرچم افتخار ایران در سفر» نامیدید. این مجموعه چیست؟
«پرچم افتخار ایران در سفر» یک حرکت اجتماعی برای نشان‌دادن وجود اقلیت‌های جنسی ایرانی است. ما این پرچم را در سفر به همراه خود بردیم و در مکان‌های شلوغ شهرهای بزرگی مانند بروکسل، پاریس و بارسلونا به نمایش گذاشتیم. هدف این حرکت بالابردن اعتمادبه‌نفس اقلیت‌های جنسی ایرانی برای آشکارسازی است. بسیاری از اقلیت‌های جنسی ایرانی هنوز شهامت کافی برای ابراز وجود حتا در جمع‌های بین‌المللی را ندارند و ترجیح می‌دهند که تنها نزدیکان آن‌ها از محل تولدشان مطلع باشند. این حرکت قرار است تا به همه‌ی ما این شهامت را بدهد تا به آن‌چه که هستیم ببالیم. ما در ایران به‌دنیا آمدیم و همجنسگرا، دوجنسگرا، تراجنسی، کوییر یا یکی از سایر اقلیت‌های جنسی هستیم. این چیزی نیست که به‌خاطرش شرمنده باشیم. پیام این کمپین هم همین بود.
– بازخورد مردم از دیدن «پرچم افتخار ایران در سفر» چه بود؟
بیشتر افراد تعجب می‌کردند. دیده‌شدن نام ایران آن‌هم توسط کسانی که آشکارا خود را جزوی از خانواده‌ی اقلیت‌های جنسی می‌دانند، برای مردم آشنا نیست. اما ما هیچ برخورد نامناسبی ندیدیم. بسیاری از افراد کنجکاو بودند تا نظر سیاسی ما در قبال کشورهایی که جمهوری‌اسلامی دشمن می‌داند را بدانند، یا سعی داشتند نشانه‌های همجنسگرایی را در رفتار ما جستجو کنند. خیلی‌ها با ما عکس یادگاری گرفتند و خیلی از افراد حمایت خود را از ما نشان می‌دادند. اما تفاوت آشکاری در رفتار ایرانی‌ها با ما بود. در جمع‌های مشابه جمع‌هایی که ما با پرچم در آن‌ها حاضر شدیم، معمولن با تعدادی از ایرانی‌ها برخورد داشتیم و صحبت کوتاهی می‌کردیم، اما در این سفر حتا با یک ایرانی هم روبه‌رو نشدیم! درهرحال، ما هنوز در آغاز راه آشکارسازی هستیم. ترس، شک، عدم اعتماد، اضطراب و یا هر احساس ناخوش‌آیند دیگری که با دیدن پرچم افتخار ایران در سایر ایرانی‌ها به‌وجود می‌آید، غیرقابل اجتناب است. بااین‌وجود، این احساس‌ها با تکرار، از بین خواهند رفت.
– آیا می‌توان این پرچم را از جایی تهیه کرد؟
بله. پرچم افتخار ایران متعلق به یک فرد یا یک سازمان نیست. گرچه که این پرچم در بنیاد ژوپی‌آ طراحی شده است، اما متعلق به همه‌ی اقلیت‌های جنسی ایرانی و حامیان آن‌هاست.
اگر در خارج از ایران سکونت دارید، می‌توانید از طریق این لینک پرچم را برای خود تهیه کنید. هم‌چونین اگر می‌خواهید این پرچم را به کسی در ایران هدیه بدهید، می‌توانید از طریق این لینک پرچم را به نصف قیمت هدیه کنید. اما اگر در ایران سکونت دارید، با ایمیل [email protected] تماس بگیرید تا هماهنگی لازم برای ارسال پرچم به ایران انجام شود.
