پرچمها بیرون آمدند
اکنون در انگلیس اوضاع بهتر است، اما وقتی در سال ۲۰۱۳ بازیهای خانگی تیم برایتون در یک فصل مورد بررسی قرار گرفت، نتیجه مایوسکننده بود. شهر برایتون بهطور تاریخی یکی از فعالترین جوامع کوییر را دارد و در فرهنگ عمومی بهعنوان «پایتخت گی» انگلستان شناخته میشود. تیم فوتبال این شهر برای دهههاست که مورد هجوم شعارهای هموفوبیک طرفداران تیمهای رقیب قرار میگیرد. بر اساس تحقیق سال ۲۰۱۳، تیم برایتون در ۷۲ درصد از بازیهایش مورد هجوم شعارهای هموفوبیک قرار گرفته است. در ژانویه ۲۰۱۳ در بازی تیم برایتون با تیم معروف لندنی، آرسنال، شعارهای هموفوبیک توجه مسئولان باشگاه لندنی و رسانهها را به خود جلب کرد. کمتر از یک ماه بعد، اولین انجمن هواداران کوییر انگلیس، در باشگاه آرسنال با نام Gay Gunners – که به لقب باشگاه اشاره دارد – ایجاد شد. وقتی توئیتر باشگاه در اکانت خود برای گی گانرها در پراید لندن آرزوی موفقیت کرد، خصومتهایی دیده شد. انجمن به کار خود ادامه داد و در طول فعالیت خود برنامههایی را ترتیب داده و یا در آنها شرکت کرده است. از جملهی این برنامهها «کمپین بندکفشهای رنگینکمانی» در سال ۲۰۱۴ بود. انجمن Stonewall، یک گروه حقوق کوییرها که نام خود را از حادثهی ۲۸ ژوئن ۱۹۶۹ وام گرفته است، این طرح را پیش برد. آنها برای همهی باشگاههای حاضر در سطحهای مختلف لیگهای انگلیس و اسکاتلند، بندکفشهای رنگینکمانی فرستادند و از آنها دعوت کردند که در بازیهای خود از آن بندکفشها استفاده کنند. دقیقن معلوم نیست که چند باشگاه در این طرح فعال بودند اما بندکفشهای رنگینکمانی بهعنوان یک کمپین آگاهیبخش در فوتبال انگلیس بسیار موثر بود و در عمل صدای همجنسگرایان را به گوش همه رساند.
بازیکنان آرسنال در برخی از بازیهای خانگی خود با بندکفشهای رنگینکمانی به میدان رفتند و کاپیتانهای دو تیم قبل از شروع مسابقه، نمادهای امضاشدهی رنگینکمانی رد و بدل کردند. همچنین باشگاه با انتشار کلیپی در وبسایت خود، دربارهی همجنسگرایان و همجنسگراستیزی اطلاعرسانی کرد. اکنون پرچم ششرنگ حضور ثابتی در ورزشگاه خانگی آرسنال دارد. در سال ۲۰۱۵ وقتی دوباره دو تیم آرسنال و برایتون به مصاف یکدیگر رفتند، تجربهی متفاوتی رقم خورد و هواداران در رفتاری آگاهانه خواستند تصویر بهتری از خود ثبت کنند. بهطور مشخص، تلاشهای انجمن نتیجه داده بود. گی گانرز اکنون ۵۰۰ عضو دارد و ۱۰ باشگاه انگلیسی دیگر نیز به دنبال آرسنال انجمنهای خود را برای هواداران کوییر ترتیب دادهاند.
چه کسی مرد است؟
آنتونیو کاسانو، بازیکن تیم ملی ایتالیا در کنفرانس خبری بازیهای یورو ۲۰۱۲ حرفی زد که بهخاطر آن پانزدههزار یورو جریمه و مجبور به عذرخواهی شد. وقتی از او در مورد شایعهی حضور دو بازیکن گی در تیم ملی سوال شد، او پاسخ داد: «امیدوارم هیچ همجنسگرایی در تیم نباشد.» او عذرخواهی کرد و گفت که قصد توهین به کسی را نداشته است. در فوتبال ایتالیا هموفوبیسم جلوههای آشکارتری به خود میگیرد. امسال در جریان بازی دو تیم ناپولی و اینتر میلان، مائوریسیو ساری، مربی تیم شهر ناپل، در درگیری با مربی حریف او را کونی خطاب کرد. مانچینی، مربی اینتر میلان بعد از بازی گفت: «اگر ساری چیزی است که به آن مرد میگویند، من افتخار میکنم همانی باشم که ساری گفت.» ساری در گفتههای هموفوبیک سابقهدار است. او یکبار زمانی که مربی امپولی بود نیز گفته بود: «فوتبال به بازی کونیها بدل شده است.» فدراسیون ایتالیا ساری را مقصر دانست اما این اتهام را که او حرف هموفوبیکی زده است، رد کرد. بهطور کلی در ایتالیا همچنان ارادهی واقعی برای مقابله با هموفوبیا در فوتبال وجود ندارد.
من یخ را شکستم
خسوس تومیلرو اولین داور حرفهای و همجنسگرای آشکار در فوتبال اسپانیا بود که در ۲۱ سالگی مجبور به کنارهگیری از حرفهاش شد. او تنها ۱۴ ماه بعد از اینکه با انتشار تصویری از خود و دوستپسرش آشکارسازی کرد، بهخاطر توهینهایی که در استادیومها به او میشد، تصمیم به ترک داوری گرفت. گرچه او در مصاحبه با بیبیسی از تصمیم خود برای آشکارسازی خوشحال است و آن را مایهی افتخارش میداند اما معتقد است که قوانین در این زمینه حمایتگر نیستند و در چنین شرایطی حضور در استادیومها بسیار مشکل است. او در مورد تجربهاش بهعنوان اولین داور آشکارا همجنسگرای اسپانیایی گفته بود: «من یخ را شکستم.»
چند ماه پیش در بازی بزرگ فوتبال اسپانیا، وقتی بارسلونا و رئال مادرید به مصاف هم رفته بودند، در یک دقیقه سکوت ابتدای بازی که بهمناسبت مرگ یوهان کرایوف انجام شد، هواداران رقیب خطاب به رونالدو شعار Cristiano Maricon سر دادند. Maricon لغتی پرتکرار در ورزشگاههای اسپانیا و به معنای کونی است. این مساله نه در گزارش داور ذکر شد و نه باشگاه رئال مادرید آن را پیش کشید اما انجمنهای حامی کوییرهای اسپانیا به آن واکنش نشان داد و دربارهی رفتارهای هموفوبیک در فوتبال اسپانیا صحبت کردند. باشگاه بارسلونا البته اولین باشگاه اسپانیاست که انجمنی حمایتی برای حقوق کوییرها برقرار کرده است. این اتفاق در سال ۲۰۰۹ و در پی شعارهای هموفوبیک علیه دیوید بکهام رخ داد. بکهام مدتهاست که بهعنوان یک گیآیکان شناخته میشود و روابط خوبی با کوییرها دارد. البته بازی در سویل برگزار میشد که با بارسلونا فاصله زیادی دارد اما اعتراضها نتیجه داد و بارسلونا در این زمینه پیشرو بود. با این وجود شعار Maricon پیش از آن هم در مورد بازیکن دیگر رئال مادرید، گوتی، در ورزشگاه بارسلونا بهکررات شنیده میشد.
یک قهرمان
توماس هیتزلبرگر فوتبالیست باسابقهی آلمانی است که بیشتر عمر ورزشیاش را در باشگاه اشتوتگارت سپری کرد (جاییکه در آن یکبار قهرمان بندسلیگا شد) و بیش از پنجاهبار هم برای تیم ملی آلمان، از جمله در تورنمتهای مهمی مثل جام جهانی ۲۰۰۶ و یورو ۲۰۰۸ بازی کرده است. او یکسال بعد از بازنشستگی در مورد همجنسگرا بودنش آشکارسازی کرد. این اتفاق در سال ۲۰۱۴ در مصاحبه با یک نشریهی آلمانی رخ داد. او به اوضاع خوشبین است و تجربهی خود بهعنوان بازیکن همجنسگرایی که در انگلستان، ایتالیا و آلمان در سطح حرفهای مشغول بوده است را مثبت میداند. هیتزلبرگر را معروفترین فوتبالیستی میدانند که در مورد خود آشکارسازی کرده است.
در آلمان اوضاع جای امیدواری دارد ولی دو سال پیش، وقتی تیم آرسنال در مونیخ به مصاف تیم این شهر، بایرن مونیخ رفته بود، در آغاز نیمهی دوم تعدادی از هواداران بنری را به نمایش گذاشتند که تصویری هموفوبیک علیه مسوت اوزیل، هافبک ترکتبار و آلمانی باشگاه آرسنال بر آن نقش بسته بود. نتیجه اینکه بایرن مونیخ ۵۰ هزار یورو جریمه شد. در آلمان مسایل نژادی و ملی میتوانند برداشتهای تازهای به تعصبهای هموفوبیک بدهند.
فوتبال علیه هموفوبیا
فوتبال پرطرفدارترین ورزش جهان است و هر روزه میلیونها بیننده را به خود جلب میکند. برای شکستن هموفوبیای نهادینه در ورزشگاهها باید به خود این دست از اجتماعها رجوع کرد. تجربههای گذشته، شکستها و پیروزیها، نشان دادهاند که تنها با برقراری انجمنهای خودخواسته و مستقل که در پی آگاهیبخشی اجتماعیاند میتوان به نفی هموفوبیا پرداخت. گرچه در ایران، فضای تکقطبی، هجمهی همهجانبه و نهادینه علیه همجنسگرایان و ترس از برقراری هرگونه اجتماع و انجمن مستقل از سوی حاکمیت، در عمل راه را بر هرگونه تلاش اجتماعی بسته است، اما باید دوشادوش هم خواست خود را مطرح کنیم و حداقل در میان اجتماع کوچک پیرامون خود و اطرافیانمان یکی از کلیشههای رایج را بشکنیم: ما همجنسگرایان هم از تماشای فوتبال لذت میبریم.