فوبیا در زبان انگلیسی به معنای ترس غیرمنطقی و بیمارگونه است. برای نمونه، اگر شما فوبیای گربه داشته باشید، به‌محض دیدن گربه یا فکرکردن به آن، ممکن است دچار ضربان قلب، لرزش دست، تعریق و هراس شوید. ترس از گربه می‌تواند به دلیل‌هایی چون شرطی‌شدن یا وجود خاطره یا اتفاقی منفی در ذهن شما اتفاق افتاده باشد. این نوع از ترس به‌طور معمول با رفتاردرمانی، مواجهه تدریجی با محرک ایجادکننده‌ی ترس و نزدیک‌شدن به آن از بین می‌رود. فوبیاها گونه‌گون هستند. فردی که مبتلا به فوبیاست، خود به بی‌دلیل‌بودن و غیرمنطقی‌بودن ترسش اذعان دارد و مایل است از شر آن رها شود؛ اما قادر به کنترل آن نیست.
اصطلاح همجنسگراهراسی یا هموفوبیا به معنای نگرش منفی یا تبعیض‌آمیز نسبت به همجنسگرایی است. این کلمه در سطح‌های مختلف و به‌درستی مورد انتقاد قرار گرفته است. نخست به این دلیل که به نظر نمی‌رسد هموفوبیا، ترس در مفهوم سنتی آن باشد. چراکه این ترس الزامن بی‌دلیل و از دید خود فرد غیرمنطقی نیست. به‌عبارت‌بهتر، اگر شما با یک بیمار مبتلا به فوبی گربه صحبت کنید، او به شما خواهد گفت که خودش می‌داند که گربه‌ها موجودات بی‌آزاری هستند و ردشدن یک گربه از کنار او نمی‌تواند آسیبی به او برساند؛ اما بااین‌حال، نمی‌تواند ترس خود را از گربه کنترل کند و این ترس تحت اراده‌ی او نیست. بااین‌وجود، اگر با یک فرد هموفوب صحبت کنید، تقریبن بعید است که او به شما بگوید که نگرش منفی‌اش تحت کنترل و اراده‌ی خودش نیست یا آرزو دارد از شر این نگرش رها شود. در عوض، افراد هموفوب از نگرش‌های منفی خود ٰ به‌طور رایج، دفاع می‌کنند و خود را محق می‌دانند.
دومین دلیل برای اثبات این‌که هموفوبیا بیماری نیست، این‌که هموفوبیا مانند سایر فوبیاها با علایم فیزیولوژیکی مانند تعریق و تپش قلب و .. همراه نیست. یعنی فاقد دو ملاکی است که انجمن روانپزشکی آمریکا برای تشخیص فوبیا (ترس بیمارگونه) ضروری می‌داند.
به‌طور کلی، فوبیا نشان‌دهنده‌ی آسیب‌شناسی فردی است و ریشه‌های فرهنگی را دربر نمی‌گیرد. به‌همین‌دلیل، این کلمه بارها توسط مدافعان حقوق اقلیت‌های جنسی در سراسر دنیا مورد انتقاد قرار گرفته است. درواقع معنای دقیق هموفوبیا نگرش‌های منفی تبعیض‌آمیز درباره‌ی همجنسگرایی و همجنسگرایان در میان افراد دگرجنسگراست. حال اگر این نگرش‌های تبعیض‌آمیز به‌عنوان بیماری‌هایی تلقی شوند که تحت کنترل افراد نیستند، هرگونه خشونتی را علیه افراد همجنسگرا ممکن می‌سازند.
بسیاری از اقلیت‌های جنسی به اشتباه و ناآگاهانه، از هموفوبیا به‌عنوان بیماری نام می‌برند و حتا آن را در شمار بیماری‌های روانی دسته‌بندی می‌کنند! پیش از هرچیز باید دانست که هموفوبیا بیماری روانی نیست بلکه بیماری فرهنگی و اجتماعی است. درست مانند نژادپرستی! اگر افراد نژادپرست را بیمار تلقی کنیم چه اتفاقی می افتد؟ آن ها همواره از توجیه بیماری برای خشونت و توهین علیه افراد غیر سفیدپوست استفاده می کنند و خواهند گفت که این بیماری آن هاست و تحت اراده ی خودشان نیست.
به همین دلیل، بهتر آن است که واژه‌ی هموفوبیا را با عبارت همجنسگراستیزی معادل تلقی کنیم که نشان‌گر ستیز از سر ناآگاهی یا تعصب کور، و نه به‌دلیل بیماری و ناتوانی است.
به‌عبارت‌بهتر، فرد هموفوب، به‌جای آن‌که بیمار باشد خودش را به مریضی زده است زیرا نمی‌خواهد استدلال‌های علمی و مدرن را درباره‌ی گرایش جنسی بداند یا درباره‌ی آن‌ها بشنود.
جالب است بدانید که تا همین چند سال پیش در بسیاری از کشورها افرادی که نسبت به همجنسگرایان مرتکب خشونت یا حتا قتل می‌شدند می‌توانستند تحت‌عنوان قانونی به نام دفاع گی‌پانیک از مجازات بگریزند. این قانون هنوز هم در برخی از کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرد (به‌طور مثال در جنوب استرالیا). این افراد طبق این دفاعیه، با دیدن و مواجهه با افراد همجنسگرا دچار احساس وحشت غیرقابل کنترل یا جنون آنی می‌شوند و به‌همین‌دلیل ممکن است مرتکب خشونت یا کشتار شوند! هرچند در واقع چونین بیماری‌ای وجود ندارد. دفاع گی‌پانیک نشان‌دهنده‌ی تلاش‌های تاریخی جامعه‌ی دگرجنسگرامحور برای توجیه خشونت نسبت به اقلیت‌های جنسی است. به‌همین‌دلیل، بسیار مهم است که اقلیت‌های جنسی پیرامون تاریخچه‌ی این کلمه و معادل درست آن، اطلاعات کافی داشته باشند.
در این مقاله برای رعایت اختصار هرگونه تبعیض علیه نادگرجنسگرایی را هموفوبیا نامیده‌ایم. مطالب این مقاله درباره‌ی کلیت جامعه‌ی اقلیت‌های جنسی صادق هستند. (مولف)
منابع مورد اشاره:
Herek,G.M; Kimmel, D.C; Amaro,H; Melton,G.B. (1991). Avoiding Heterosexist Bias in Psychological Research. American Psychologist , 44 (9), 957-963.
https://en.wikipedia.org/wiki/Gay_panic_defense